Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου λίγο πριν την πτώση του τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ. , συγκεκριμένα το 1987, ένα απίστευτο γεγονός προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση και δημιούργησε τεράστια αναστάτωση στην τότε υπερδύναμη Ε.Σ.Σ.Δ.
Επρόκειτο για την πτήση από το Ελσίνκι προς τη Μόσχα ενός 19χρονου Γερμανού πιλότου, του Ματίας Ρουστ, ο οποίος εξέθεσε ανεπανόρθωτα τις σοβιετικές ένοπλες δυνάμεις και δρομολόγησε μια σειρά από δραματικές εξελίξεις στη Σοβιετική Ένωση.
Η αρχή της περιπέτειας του Ματίας Ρουστ
Ο Ματίας Ρουστ (Mathias Rust) γεννήθηκε στην 1η Ιουνίου 1968 στο Wedel του Schleswing Holsteinτης τότε Δυτικής Γερμανίας.
Η πτήση προς τη Μόσχα
Αμέσως μετά την τελική του επικοινωνία με τον πύργο ελέγχου κοντά στην πόλη Nummela γύρισε το αεροπλάνο με κατεύθυνση προς τα ανατολικά. Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή μαζί του, καθώς ο Ρουστ είχε εισέλθει στον πολυσύχναστο αεροδιάδρομο Ελσίνκι- Μόσχας, ωστόσο ο νεαρός Γερμανός είχε απενεργοποιήσει όλα τα συστήματα επικοινωνίας του Cesna.
Ο Ρουστ χάθηκε από τα φιλανδικά ραντάρ κοντά στο Espoo. Αμέσως οι Φιλανδοί ελεγκτές σήμαναν συναγερμό και οργανώθηκε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, στην οποία συμμετείχε και η Φιλανδική Συνοριοφυλακή. Βρέθηκαν ίχνη πετρελαίου κοντά στο Sipoo, όπου ο Ρουστ είχε εξαφανιστεί και οργανώθηκε μάλιστα υποβρύχια αναζήτησή του χωρίς όμως αποτελέσματα.
Στο μεταξύ ο Ρουστ διέσχισε τις ακτές της Βαλτικής στην Εσθονία και έκανε στροφή προς τη Μόσχα. Στις 14.29 εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τα σοβιετικά ραντάρ, συγκεκριμένα τα ραντάρ της Σοβιετικής Αεροπορικής Δύναμης (PVO). Καθώς δεν απάντησε σε ένα σήμα IFF(για το αν είναι φιλικό ή εχθρικό αεροσκάφος) του δόθηκε ο κωδικός 8255. Παράλληλα σοβιετικά αεροπλάνα τον παρακολουθούσαν για κάποιο χρονικό διάστημα, δεν έλαβαν όμως άδεια να επιτεθούν εναντίον του. Στις 14.48 ένας Σοβιετικός πιλότος παρατήρησε κοντά στο Gdov ότι το μυστηριώδες αεροπλάνο έμοιαζε με Yakovlev Yak- 12 και ζήτησε άδεια να εμπλακεί μαζί του, η οποία όμως δεν του δόθηκε.
Στη συνέχεια κοντά στη Staraya Russa χάθηκαν τα ίχνη του αεροπλάνου του Ρουστ. Το σύστημα PVO της Ε.Σ.Σ.Δ. είχε πριν λίγο καιρό χωριστεί σε διάφορες περιοχές. Έτσι στο Pskov, οι αρμόδιοι δεν είχαν κάνει τις σωστές ρυθμίσεις στο IFF με αποτέλεσμα το Cesna του Ρουστ να θεωρηθεί φιλικό.
Κοντά στο Torzhok υπήρχε έντονη πτητική δραστηριότητα, καθώς γίνονταν προσπάθειες διάσωσης για ένα αεροπορικό δυστύχημα που είχε συμβεί την προηγούμενη μέρα. Οι αρμόδιοι μπέρδεψαν το Cesna με τον αργό έλικα, με ένα από τα ελικόπτερα που λάμβαναν μέρος στην επιχείρηση διάσωσης. Ο Ρουστ έδωσε δύο φορές σήμα φιλικής αναγνώρισης και η εντύπωση που σχημάτισαν οι Σοβιετικοί ήταν ότι επρόκειτο για κάποιο εκπαιδευτικό αεροσκάφος, το οποίο απλώς αψηφούσε τους κανονισμούς και δεν έδωσαν περισσότερη σημασία.
Στις 19.00 περίπου έχοντας διανύσει 700 χιλιόμετρα στον εναέριο χώρο της τέως Ε.Σ.Σ.Δ., ο Ρουστ έφτασε πάνω από το Κρεμλίνο. Σκέφτηκε όμως, όπως δήλωσε αργότερα, ότι αν προσγειωνόταν εκεί θα τον συλλάμβανε πολύ εύκολα η KGB. Έτσι άλλαξε πορεία και αποφάσισε να προσγειωθεί στην Κόκκινη Πλατεία. Και εκεί όμως υπήρχε πολύς κόσμος, έτσι ο Ρουστ αφού έκανε άλλη μια βόλτα κατάφερε να προσγειωθεί στη γέφυρα Bolshoy MosKvoretsky κοντά στον ναό του Αγίου Βασιλείου.
Μεταγενέστερη έρευνα έδειξε ότι τα συρματόσχοινα που κανονικά θα βύθιζαν τη γέφυρα και θα εμπόδιζαν την προσγείωση του Ρουστ εκεί, είχαν αφαιρεθεί για να συντηρηθούν το πρωί της 28ης Μαΐου και τοποθετήθηκαν ξανά την επόμενη ημέρα!
Ο Ρουστ στην Κόκκινη Πλατεία- Η σύλληψή του
Κατεβαίνοντας από το αεροπλάνο ο Ρουστ κινήθηκε στην Κόκκινη Πλατεία. 100 μέτρα μακριά από αυτήν τον πλησίασαν πολλοί περίεργοι και κάποιοι μάλιστα του ζήτησαν αυτόγραφο. Όταν ρωτήθηκε από ποια χώρα κατάγεται απάντησε ‘’από τη Γερμανία’’. Όλοι πίστεψαν ότι ήταν Ανατολικογερμανός, όταν όμως ο Ρουστ τους είπε ότι είναι Δυτικογερμανός έμειναν έκπληκτοι. Ένας Βρετανός γιατρός βιντεοσκόπησε την προσγείωση του Ρουστ στη γέφυρα Bolshoy MosKvoretsky. Δύο ώρες αργότερα ο νεαρός Γερμανός συνελήφθη.
Η δίκη του Ρουστ
Η δίκη του Ματίας Ρουστ ξεκίνησε στη Μόσχα στις 2 Σεπτεμβρίου 1987. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση 4 ετών για παραβίαση των κανόνων αεροπλοΐας, παραβίαση των σοβιετικών συνόρων και για χουλιγκανισμό. Δεν μεταφέρθηκε όμως σε στρατόπεδο εργασίας αλλά στις φυλακές υψίστης ασφαλείας Lefortovo της Μόσχας. Δυο μήνες αργότερα ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και ο Ρόναλντ Ρίγκαν υπέγραψαν τη Συνθήκη για την εξάλειψη των πυρηνικών όπλων ενδιάμεσης εμβέλειας από την Ευρώπη και τον Αύγουστο του 1988 η ΕΣΣΔ ως χειρονομία καλής θέλησης άφησε ελεύθερο τον Ρουστ.
Ο Ματίας Ρουστ στη Γερμανία
Όταν επέστρεψε στην τέως Δ. Γερμανία ο Ματίας Ρουστ ,όπως ήταν αναμενόμενο, όλα τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω του. Καθώς η οικογένειά του είχε πουλήσει τα αποκλειστικά δικαιώματα της ιστορίας του για 100.000 μάρκα στο Stern δεν έδωσε μεμονωμένες συνεντεύξεις. Πάντως οι δημοσιογράφοι τον χαρακτήριζαν ‘’ψυχολογικά ασταθή και άγριο με επικίνδυνους τρόπους’’. Ο Ρουστ είπε ότι οι Σοβιετικοί του φέρθηκαν καλά στο χρονικό διάστημα που ήταν φυλακισμένος.
Πάντως στη συνέχεια ο Ρουστ έγινε παραβατικός και φυλακίστηκε για διάφορα αδικήματα. Το 1989 κατά τη διάρκεια της εναλλακτικής/κοινωνικής θητείας του (γερμ. Zivildienst) σε νοσοκομείο της Δ. Γερμανίας μαχαίρωσε μία κοπέλα, η οποία τον είχε απορρίψει ερωτικά. Η άτυχη νέα κατάφερε ευτυχώς να επιζήσει. Ο Ρουστ καταδικάστηκε σε φυλάκιση 2,5 ετών για απόπειρα ανθρωποκτονίας, αλλά μετά από 15 μήνες αφέθηκε ελεύθερος. Το 1996 έγινε ινδουιστής και αρραβωνιάστηκε την κόρη ενός Ινδού εμπόρου τσαγιού. Το 2001 έκλεψε ένα πουλόβερ από κασμίρι και υποχρεώθηκε να πληρώσει 10.000 γερμανικά μάρκα. Το ποσό στη συνέχεια μειώθηκε στα 600 μάρκα. Το 2006 καταδικάστηκε για απάτη και πλήρωσε 1.500E για πράγματα που είχε κλέψει. Το 2009 περιέγραφε τον εαυτό του ως επαγγελματία παίχτη πόκερ ενώ το 2012 εμφανιζόταν ως αναλυτής σε επενδυτική τράπεζα με έδρα τη Ζυρίχη…
Οι συνέπειες της πτήσης του Ρουστ
Το 1986 στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας οι ηγέτες των Η.Π.Α. και της ΕΣΣΔ απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία. Ο Ρουστ, ο οποίος ήταν πολιτικοποιημένο άτομο, θεώρησε ότι όφειλε με μία πράξη του να κάνει κάτι διαφορετικό.
‘’Νόμιζα ότι κάθε άνθρωπος σε αυτόν τον πλανήτη είναι υπεύθυνος για κάποια πρόοδο και έψαχνα μια ευκαιρία για να κάνω κάτι γι’ αυτό’’ δήλωσε αργότερα σε μια συνέντευξή του.
Τότε φαίνεται ότι συνέλαβε την ιδέα της παράτολμης πτήσης.
‘’Σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω το αεροσκάφος για να φτιάξω μια φανταστική γέφυρα μεταξύ Δύσης και Ανατολής για να δείξω ότι πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη ήθελαν να βελτιώσουν τις σχέσεις μεταξύ των κόσμων μας’’ τόνισε αργότερα ο Ρουστ.
Εκείνη την εποχή η πανίσχυρη ΕΣΣΔ είχε (θεωρητικά τουλάχιστον) το καλύτερο και μεγαλύτερο σύστημα αεράμυνας στον κόσμο. Ήταν νωπές οι μνήμες από την κατάρριψη του νοτιοκορεατικού επιβατηγού Boeing 747 την 1η Σεπτεμβρίου 1983 όταν κατά περίεργο τρόπο βρέθηκε σε κλειστό απαγορευμένο τομέα δυτικά της Σαχαλίνης. Όλοι οι επιβαίνοντες του αεροσκάφους (246 επιβάτες και 23 άτομα πλήρωμα) σκοτώθηκαν .Ανάμεσά τους 22 παιδιά κάτω των 12 ετών και ο Αμερικανός γερουσιαστής Λόρενς Μακ Ντόναλντ. Ο Ρουστ στάθηκε πολύ τυχερός. Μπήκε στον εναέριο χώρο της Εσθονίας, που ανήκε τότε στην ΕΣΣΔ και αντιμετωπίστηκε περίπου με αδιαφορία. Μια σειρά συγκυριών όπως το αεροπορικό δυστύχημα που είχε γίνει την προηγούμενη μέρα στη Ρωσία και η αφαίρεση για συντήρηση των καλωδίων της γέφυρας στη Μόσχα, τον βοήθησαν να φτάσει τελικά σχεδόν δίπλα στο Κρεμλίνο!
Ο ίδιος σε όλη τη διάρκεια της πτήσης του πίστευε ότι οι πιθανότητες να ζήσει ήταν 50- 50.
Φυσικά η πτήση του Ρουστ έφερε κοσμογονικές αλλαγές στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού. Απομακρύνθηκαν τουλάχιστον 150 στελέχη, μεταξύ των οποίων ο Υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοκόλοβ και ο επικεφαλής των Σοβιετικών δυνάμεων αεροπορικής άμυνας Αλεξάντερ Κουλντούνοβ, πιλότος- ήρωας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ βρήκε την ευκαιρία να απολύσει πολλούς αξιωματικούς που ήταν αντίθετοι στις μεταρρυθμίσεις του, την περίφημη περεστρόικα.
Ο WilliamE. Odom, πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας των Η.Π.Α. πιστεύει ότι η πτήση του Ρουστ κατέστρεψε ανεπανόρθωτα τη φήμη του σοβιετικού στρατού.
Όσο για το Reims Cesna F172 P πουλήθηκε στην Ιαπωνία, όπου παρέμεινε εκτεθειμένο σαν αξιοθέατο για περίπου 20 χρόνια. Το 2008 επέστρεψε στη Γερμανία και τοποθετήθηκε στο Deutsches Technikmuseum στο Βερολίνο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.