by Eric Koreen / Çeviri: Bilal Baran Yardımcı / info@eurohoops.net
Bu çevirinin tüm hakları Eurohoops Ltd. Şti.’ye aittir ve tamamının veya bir kısmının izinsiz kullanılması kesinlikle yasaktır.
Bu yazı 2 Ağustos 2023 tarihinde The Athletic‘te yayınlanmış ve uyarlanarak çevrilmiştir.
Darko Rajakovic ve Sam Presti 20’li yaşlarının ortasındaydı.
San Antonio Spurs‘te asistan genel menajer olan Presti, Sırbistan’ın Belgrad şehrinde Rajakovic’in bir gençlik kampını yürütmesini takip ediyordu. O zamanlar Rajakovic, Spurs için çalışıyor ve Avrupa’dan, özellikle de Balkanlar’dan genç oyunculara dair raporlar hazırlıyordu. 2000’lerin ortasında Presti sık sık Rajakovic’i ve yaptığı işi izlemeye giderdi.
Rajakovic’in hazırladığı raporlar güzeldi fakat asıl parladığı yer saha içiydi.
“Kızılyıldız’ın junior takımına koçluk yaparken onu izlemeye giderdim. 12 yaşındaki oyunculara koçluk yapıyordu ve sanki Toronto Raptors‘ın başında gibiydi.”
“Küçük ve soğuk spor salonlarımız var. Bu yüzden bizim için o gün normal bir gündü. Sam için ise… O gün antrenmana gelip kenarda oturmuştu, donuyordu.”
Rajakovic, Presti üşüdüğü için üzülmüştü. Bunu telafi etmek için Presti’yi yemeğe çıkardı. Presti’nin kendisi için yaptıklarına Rajakovic, mutfak bilgisiyle karşılık vermek istiyordu.
Deniz ürünleri yemeye gittiler. Rajakovic’in biraz kendini aştığını anlaması çok uzun sürmedi.
“İçeri girdiğimizde ünlü futbolcular, ünlü oyuncularla karşılaştık. Ben çok kötü hissettim. ‘Pahalı bir gece olacak’ diye düşündüm içimden. O yemekten sonra banka hesabım neredeyse tamamen sıfırlandı. Fakat arkadaşıma yardım ettiğim için buna değerdi.”
O yemek Rajakovic’in en iyi yatırımlarından biri oldu. Presti, Rajakovic’in Avrupa’dan Amerika’ya gelmesine, G League ve NBA’deki ilk tam zamanlı işlerini almasına ön ayak oldu. Bu durum haziran ayında Raptors‘ın Memphis’in asistan koç ekibinden Rajakovic’i Nick Nurse’ün yerine takımın başına getirmesiyle doruk noktasına çıktı. Rajakovic, NBA’de baş antrenörlük pozisyonuna gelen ikinci Avrupalı koç olmuştu. İlk isim ise 2018-19 sezonunda Phoenix Suns‘ın başında yer alan Igor Kokoskov’du.
NBA’de geleceği tahmin etmek pek akıl karı bir iş değil fakat Rajakovic’in kökenlerine, Raptors’ın da güncel durumuna baktığımızda Kokoskov’dan daha uzun sürecek bir dönem başlıyor diyebiliriz.
“Bu noktaya savaşarak geldi,” diyor Presti, “Onun geçtiği yollardan geçmek, şu anda olduğu gibi bir NBA takımında koç olmak için belli bir seviyede dayanıklılık geliyor. Ona saygı duymamak ve onun için çok sevinmemek çok zor.”
Profesyonel basketbol kariyerleri pek de olmayan pek çok NBA koçu var. Şu anda belki de bu işin en iyisi olan Erik Spoelstra, sadece iki yıl süren profesyonel kariyerinde Almanya ikinci liginde forma giymişti. Gregg Popovich, Jeo Mazzulla, Nick Nurse gibi isimlerle bu liste uzuyor.
İki fabrika çalışanını çocuğu olan Rajakovic ise yedi yaşında basketbol oynamaya başladı ve ülkesi savaşın gölgesindeyken bu oyuna aşık oldu. Kısa süre sonra okul başlamadan önce şut antrenmanı yapmak için gece 4.30’da kalkmaya başladı. Akşamları da antrenman yapıyordu. Ayrıca gerçekçilik kavramıyla oldukça yakından bir ilişkisi vardı.
“16 yaşına geldiğimde yeni John Stockton olamayacağımı anladım.” diyor Rajakovic.
Böylece Belgrad’ın 150 kilometre güneyindeki Cacak şehrindeki bir genç takımı çalıştırmaya başladı. Üç yıl sonra Kızılyıldız’ın genç takımına yol aldı. Bu dönemde Sırbistan’dan NBA’e giden ilk oyunculardan biri olan Radislav Curcic ile çalışmış olan Sırp koç Milan PEtronijevic ile çalışmaya başladı.
Petronijevic ona antrenmanları planlamayı, oyuncularla birebir çalışmaların yöntemini öğretti. NBA’e gidişinde de oyuncularla birebir çalışma becerisi, öğrettiklerine uygulatabilmesi büyük rol oynadı. Russell Westbrook, Rajakovic’in Raptors işini kutlamak için koçu arayan ilk üç kişiden biri olmuştu. Sosyal medyada da bazı eski oyunculardan tebrikleri görebiliyordunuz.
Rajakovic’in altında Oklahoma City Thunder‘ın hem NBA hem de D-League takımında oynayan Jeremy Lamb, “Ona ‘Sana ihtiyacım var’ diye ne zaman mesaj atsam yanımda olurdu. ‘İşim var’ dediği tek bir an bile hatırlamıyorum.” diyor.
Onun için kırılma noktası 2004 yılında Kızılyıldız’dayken yaşandı. Rajakovic’in takımı gençler turnuvasını kazanmıştı. Ödül olarak takımın patronu Rajakovic’i İtalya’nın Treviso kentindeki “Sınırlar Olmadan Basketbol” kampına gönderdi. Bu organizasyonun düzenlenmesinde Benetton Treviso’nun başındaki Maurizio Gherardini de rol oynamıştı. Gherardini, kariyerinin devamında Toronto’da Bryan Colangelo, Oklahoma City’de ise Presti’nin altında çalıştı. O kampta gelecekte NBA’de koçluk yapacak Kenny Atkinson ve Nick Nurse gibi isimler de yer aldı. Ayrıca ligin yaz dönemi programı şu ankinden daha az yoğunken takım yöneticilerinin de sık sık uğradığı bir duraktı.
Presti o kampa sık sık katılırdı ve dünyanın o tarafındaki oyuncuların çetelesini tutmasına yardımcı olacak birini arıyordu. Gherardini, Presti’ye “kalite ve coşku”yu yansıtan genç koçu gösterdi.
“Oyuncu raporları ve oyuncular hakkında bilgileri topladığı bir işi vardı: oyuncunun geçmişi, haberimizin olması gereken ismler…” diyor Prest, Rajakovic’in Spurs‘te yaptığı iş için. “Bir başka işi daha vardı. Onu tam zamanlı yapmıyordu.”
“Çok yoğun gelmeye başlamıştı çünkü Kızılyıldız’da 16 ve 18 yaş takımlarını çalıştırıyordum. Bu da günde iki antrenman, hafta sonu iki maç demek oluyordu,” diyor Rajakovic de, “Aynı zamanda üniversitedeydim. Ben de koçluk için basketbol akademisine gittim. Belgrad Üniversitesi’nde uzmanlığım Yunan dili üzerineydi. Nasıl başardığım hakkında en ufak fikrim yok.”
Spurs‘e giden raporlar konusundaki bir başka karmaşık nokta: Rajakovic’in laptop’ı yoktu.
“O zamnalar şu anki eşim Gaga ile yeni yeni görüşmeye başlamıştık. Bilgisayarımı kendi dairemden arabayla onun dairesini götürüp kurar, orada çalışır, sonra geri getirirdim. Kasa, ekran, her şey… Çok güzel anılar.”
Spurs, Rajakovic’in yaptığı işten onu ABD’ye takımın Yaz Ligi ekibinin asistanı olması için getirecek kadar memnundu. Orada yine izini bırakmayı başardı. O zamanlar Rajakovic, Amerika’ya gelebileceğini anladı fakat yol ona hala belirsiz gözüküyordu.
Presti için arkadaşıyla Avrupa’da geçirdiği zaman dilimi, Las Vegas’ta ya da herhangi bir Kuzey Amerika bölgesinde geçirdikleri yaz kamplarından daha çok şey anlatmıştı.
“İkimiz de basketbol dünyasında genç ve tutkulu insanlardık. İkimiz de Avrupa basketbolunu seviyor ve ilgileniyorduk. O noktada birbirimizi bulduk. Rajakovic inanılmaz çalışkan bir insan. Çok derin ve spora dair büyük bir tutku duyuyor. Sürekli oyununun geçirdiği evrim üzerine odaklanır, çalışırdı. İzlerken ve çalışırken dünyanın her yerindeki basketboldan bir şeyler alırdı.” diyor Presti.
O zamanlar ikisi de bir sonraki adımı atmaya hazırdı. Organizasyonu Seattle’dan Oklahoma City’e taşıyan yeni takım sahipleri, 29 yaşında Presti’yi takımın genel menajeri olması için işe aldı. Presti, genel menajerlik görevinin başına getirilen en genç ikinci isim olmuştu.
Rajakovic ise İspanya’ya taşındı ve çok bilinmeyen Espacio Torrelodones’in başıan geçti. Presti, üst üste üç yılda Kevin Durant, Westbrook, Serge Ibaka ve James Harden’ı draft ederek belki de draft tarihinin en iyi dönemini geride bırakırken Rajakovic de takımının bir üst lige çıkmasını sağladı. Thunder ise 2012’de NBA finallerinde yer aldı.
Aynı dönemde Presti, büyük bir pazar olmayan Oklahoma City’de oyuncu gelişiminin uzun vadede ne kadar önemli olacağını fark etti. 2008’de Thunder, Tulsa 66ers’ı satın aldı ve D-League takımı kontrol eden üçüncü NBA takımı oldu. 2012 yılında ise Presti, takımın başına yeni bir koç arıyordu.
“Sam’in bana 12 kez sorduğuna eminim: ‘Madrid’den ayrılıp gelip Tulsa’nın koçluğunu yapmaya emin misin?” diyor Rajakovic.
Rajakovic işi kabul etti. İki yıl sonra 35 yaşındayken ise Oklahoma City’e geldi. Scoot Brooks’un Thunder’daki son senesinde asistan ekibinin parçası oldu ve Presti, Brooks’un yerine gelen Billy Donovan’ı da Rajakovic’i asistan olarak tutmaya ikna etti.
Durant’in Oklahoma City’deki son senesi olacak yılda Rajakovic önemli rol oynamıştı. Donovan’ın koç ekibi ise dolu doluydu: İki eski baş antrenör Monty Williams ve Maurice Cheeks, Donovan’ın kolejden profesyonel koçluğa geçişini kolaylaştırmak için yardımcı oluyordu. Florida’da 10 yıl boyunca Donovan’ın asistanlığını yapan Anthony Grant ise diğer isimlerin Donovan’ı tanımasına yardımcı oluyordu.
Rajakovic, sadece pasaportu nedeniyle değil aynı zamanda herhangi bir koçla bağı olmadığı için dışarıda kalan isim olmaya yakın gibiydi. Bütün bunlara rağmen Rajakovic, her seferinde olduğu gibi uyum sağlamanın bir yolunu buldu.
Onun altın kuralı ise gerçekten de iyi bir kuraldı. Donovan’a “kahve uykusu” adlı bir şey önermişti: Bir kahve iç, 20 dakika uyu, kafein eseni uyandırsın… Videoları derin analizleyen, maç planları hazırlayan ve bazen boş günleri olmayan koçlar için bu inanılmaz kullanışlıydı.
“24 saat içinde aldığı kafein miktarı,” diyor Williams, Rajakovic için, “oldukça fazla.”
Basketboldaki diğer isimlerle de bağ kurdu. 2019 yılında Williams, Phoenix’te Kokoskov’un yerine geçti ve Rajakovic’in asistan ekibinde bulunmasını istedi. O ve Gaga’nın bir organizasyonda kültür inşa ederken aile atmosferinin oluşmasında rol oynayabileceğini düşünüyordu.
“Geçtiğimiz yılın ortasında bana mesaj attı,” diyor 2017 yılından beri Dayton Üniversitesi’nin başında olan Grant. Grizzlies, ocak ayının ortalarında maç için Indianapolis’e yol alıyordu. “Orası buradan arabayla iki saat mesafede. ‘Senin maçına gelmek istiyorum. Biletler için kime ulaşmalıyım?’ diye sordu. ‘Darko, sen maça kadar geldiğinde senin için yapabileceğim en düşük şey bilet bulmak olur’ dedim ben de. Böylece maça geldi, o gece arabayla Indiana’ya geri döndü. Ertesi gün maça çıktılar.”
Brooks da “Tatillerde Darko’dan telefon gelmezse şaşırıyorum.” diyor.
Saha içinde yaptıklarından şüphe yok. Williams, Rajakovic’in Phoenix’te geçirdiği ilk yılda hücum şemasını oturturken büyük bir rol oynadığını, onun Sırbistan’da kullandığı konseptleri kullandığını söylüyor. Mikal Bridges, Desmond Bane gibi ligin iyi iki yönlü oyuncularının gelişiminde de önemli rol oynadığı söyleniyor. Sadece kanatlar değil: Oklahoma City ve Memphis’te Rajakovic ile çalışan Steven Adams da koça bayılıyor.
Rajakovic’in baş antrenör olması lig genelinde pek çok insan tarafından mutlulukla karşılaştı, bunun sebebi de onun insanlara olan yaklaşımı. Bu durum bir takıma ilk başta çok fazla maç kazandırmayabilir fakat geçen sezon Raptors‘ta kötü bir havanın hakim olduğunu düşünürsek Rajakovic’in Masai Ujiri’nin koç arayışlarında neden öne çıktığını da anlayabiliriz.
Donovan da oğlu için Rajakovic’in G League takımlarındaki koçluk fırsatlarını kolladığını, deplasman turlarında evinde misafir ettiğini söylüyor.
“Bunu insanların işine çomak sokmadan yapıyor. Demek istediğimi anlıyor musunuz?” diyor Donovan, Rajakovic için. “Hepimiz daha iyi olmak, merdiveni çıkmak istiyoruz. Bunu herkes ister. Fakat onun için şunu diyebilirim: Merdiveni çıkarken pek çok insan ile kurduğu yakın ilişkileri de elinde tuttu.”