Ortalama bir NBA sezonu yaklaşık 1.300 maç, 230.000 şut denemesi ve sayısız transfer, açıklama ve hikâyeyle doludur. Bunların hepsini anlık olarak takip etmek imkânsızdır ve çoğu zaman hafızalarda da kalıcı olmaz.
Ancak bazı maçlar, şutlar ve olaylar NBA’in anlatısının bir parçası haline gelir. 1992 yılında doğmamış olsam da, bir spor hayranı olarak o yılı gördüğümde ilk aklıma gelen “Dream Team” olur. 1970 yılı hakkında fazla bir şey bilmiyor olabilirim, ama sakat sakat oynayan Willis Reed’in 7. maçı geldiğini bilirim. 2013 deyinceyse, kendi hayatımdan çok önce Ray Allen’ın üçlüğüne Mike Breen’in “Bang!” diye bağırışı zihnime gelir.
Birkaç yıl önce, beyzbol analisti Sam Miller, ESPN için “her beyzbol sezonunu tanımlayan tek bir anı” üzerine bir yazı yazmıştı. Bugün Sam’in fikrinden esinlenerek şu soruya yanıt arayacağız: Gelecekte her NBA sezonundan akıllarda kalacak o an ne olacak? Ya da Sam’in deyişiyle, “ciddi bir [basketbol] taraftarının muhtemelen o yıldan duyduğu tek şey nedir?”
Ne kadarının hatırlanıp hangilerinin unutulacağını kestirmek her zaman kolay değil. O ayrım anlık olarak çok net görünmeyebilir.
Mesela 1997 Finalleri’nin ilk maçında, skor eşitken ve süre azalırken Michael Jordan, Bryon Russell’ın üzerinden orta mesafeden isabetli bir şut yollamıştı. NBA tarihinin en büyük oyuncusundan müthiş bir “clutch” anıydı ve 1960’lardan bu yana finallerde gelen sadece ikinci gerçek “buzzer-beater” sayılabilir. Ertesi gün, Jordan’ın Russell’ın uzanan eli üzerinden yükseldiği o kare, The New York Times spor sayfasının kapağındaydı. Sonsuza dek hatırlanacak gibi görünüyordu.
Ama yıllar sonra, o şut neredeyse NBA tarihinden silinmiş durumda. Çünkü bu, Jordan’ın 1997 Finalleri’ndeki en unutulmaz performansı bile değildi (o, 38 sayılık “Flu Game”dir) ve Russell üzerinden attığı en ikonik galibiyet sayısı da o değil (o da 1998’deki 6. maçtır). Günümüzde taraftarlar 1997 Finalleri’nin ilk maçından bir şey hatırlayacaklarsa, bu muhtemelen Scottie Pippen’ın Karl Malone’un kaçırdığı serbest atışlar öncesinde söylediği “Postacı Pazarları çalışmaz” sözüdür, Jordan’ın şutu değil.
Ancak kalıcılığı olan anlar tamamen rastlantı değildir. Aksine, NBA tarihinin en unutulmaz anılarıyla ilgili bazı ortak temalar vardır. Bu yüzden bu çalışmaya buradan başlayacağız: Kalıcı kategorileri belirleyip, yakın sezonlardan nelerin hatırlanacağını inceleyeceğiz ve son olarak 1954-55 sezonundan günümüze kadar her sezonu tanımlayan basketbol anılarının ve “yakın kaçıran” alternatiflerin tam listesini sunacağız.