by Semih Tuna / stuna@eurohoops.net
1993 yılında Ülker Grubu’nun 1 numarası Sabri Ülker’in yanına basketbol aşıkları oğlu Murat Ülker ve damadı Orhan Özokur, bir basketbol takımı kurma niyetiyle geldiler.
Sabri Bey’e çekinerek konuyu açtılar. Ondan ise beklemedikleri bir yanıt aldılar. Murat Ülker, Sabri Bey’in o sözlerini şöyle aktarıyor: “Kuracağınız takımın şampiyon olması şartıyla, ‘evet’ diyorum.”
****
Parkede 13 yıl boyunca kıran kırana maçlar yapmalarından çok evvel Ülker ve Anadolu Grubu, Nasaş isimli bir alüminyum şirketi kurdu. Bu şirketin ayrı dönemlere yayılmış 5 yıl süreyle basketbol liginde de bir takımları bulunuyordu.
Sabri Ülker’in ticaretteki ortağı, parkede ise rakibi olacak Anadolu Grubu’nun sahibi Tuncay Özilhan, bir öneriyle geldi: “Nasaş Kulübü’nün Ülker Grubu tarafından alınması için yaptığım öneri kabul gördü. Önce Sayın Orhan Özokur’u ikna ettik, ardından da Sabri Bey’i… Kısa bir süre sonra Nasaş Kulübü’nün adı “Ülkerspor” oldu”.
1993’te, Ülker fabrikasının bir katında başlayan operasyonun ünü, Edirne’nin ötesine taştı.
****
Ülkerspor, 2006 yılında Efes Pilsen’i mağlup ettikten sonra da A Takım faaliyetlerini kapanma kararı aldı. Ülkerspor, basketbola ilgi duymaya başladığımda dönemde Harun’uyla, Haluk’uyla, Booker’ı, Koturovic’i ve çok daha fazlasıyla bende iz bırakmış bir takımdı.
O dönemin tanıkları, bugün Ülkerspor’u anlatıyor.
Bu vesileyle bu geniş dosyaya konuk olan Çetin Yılmaz, Murat Özyer, Selçuk Ernak, Tolga Öngören, Orhun Ene, Harun Erdenay, Tutku Açık ve Oğuz Savaş’a teşekkürlerimizle…
Hazırsanız, yazımızın ikinci bölümüne giriş yapalım…
Tanıklar, Ülkerspor’u Anlatıyor: Kuruluş, Yolların Kesişmesi, Altyapı ve Ersan İlyasova (Bölüm I)
13 sene, 4 lig şampiyonluğu
Ülkerspor, 1993-2006 yılları arasınaa 4 adet lig şampiyonluğu sığdırdı. Her geçen sene artan yatırımın olduğu düzlemde, karşılarında Efes Pilsen gibi bir dev de yer alıyordu. Araya TOFAŞ’ın kapanmadan önceki dönemini de katabiliriz. 13 senedeki 4 lig şampiyonluğu, tatmin edici miydi?
Çetin Yılmaz: Çok tatmin edici bir başarı, çünkü büyük rakipleriniz de var.. Fenerbahçe, Efes, Galatasaray, TOFAŞ gibi takımlar var. Boru gibi takımlar, koçlar var. Türk koçlarının da çok değerli olduğunu düşünüyorum. Çok saygı duyuyorum onlara. Her koçun şampiyon olması gerekmiyor. 2. olmak için de koç gerekli, diğer sıralar için de gerekli yani. Biz doğru zamanda, doğru yerde olan koçlarız. Bir de doğru zamanda doğru yerde olamayan koçlar var. O yüzden başarı olarak görüyorum. Şampiyonluk senesi 1-2 tane daha fazla olabilirdi. TOFAŞ’ın da olabilirdi. Mesela TOFAŞ 27 senedir ligde 2 kere şampiyon olabildi. Bunlar olabiliyor. Ben olaya kulüp bazında değil de genel Türk Basketbolu penceresinden bakıyorum. Ülker’in Türk Basketbolu’na da çok şey verdiğini düşünüyorum.
Daha önce de Eczacıbaşı aynı ivmeyi vermişti. Mesela Çukurova da çok şey yapmaya çalıştı ama bir Eczacıbaşı ile Ülkerspor olamadı, Paşabahçe de olamadı mesela. Eczacıbaşı o dönem çok önemli bir misyonu yüklendi ama Ülker de sadece lige değil, Avrupa’ya ve milli takıma da etki edecek şey yaptı. 2. şampiyonluğumuzu kazanırken ilk 5’imiz: Michael Anderson 31 yaşında, Harun Erdenay 32 yaşında, Haluk Yıldırım 22 yaşında, Asım Pars 21 yaşında, Kevin Rankin 22 yaşında. Velhasıl Ülker’de ilk 5’in üçü Onuralp Bitim’in yaşındaydı. Hangi spor gazetecisi yazdı ki bunu? Bunlar çıkınca da oyuna giren 6. adam da 21 yaşındaki Tolga Tekinalp’ti. Sonra da genç Tutku Açık yetişti.
Harun Erdenay: O döneme baktığınız zaman TOFAŞ da, Efes de muazzam takımlar kurmuştu ki onların yanında Fenerbahçe de aynı şekildeydi. Türkiye Ligi’nin 4-5 tane çok iyi takıma sahip olduğu dönemlerdi. 4 şampiyonluk yanında Türkiye Kupası, Cumhurbaşkanlığı Kupası gibi başarılar da var. Bence tatmin ediciydi. Avrupa’da Final Four olmadı. Final Four’un kıyısından döndüğümüz anlar oldu. Bence Ülker orayı taçlandıramadı.
Orhun Ene: Bu göreceli bir şey. Şampiyonluk anlamında baktığınızda aslında daha çok da olabilir ama karşısında Efes gibi o zaman da çok ciddi, daha önce kurulmuş kulüp anlamında da tecrübesi olan bir takım vardı. Onların da en iyi dönemlerinde olduğu bir gerçek. Koraç Kupası’nı kazanmışlardı. O dönemde de Efes ligi domine eden bir kulüptü. Çok kısa sürede bu kadar tecrübesi olmayan bir müessese olarak bence Ülker başarılıydı. Sadece A Takım seviyesindeki bir başarı olarak değil, altyapı organizasyonuyla da Türk Basketbolu’na hizmet etmiş, o dönemde değerler kazandırmış bir kulüptü Ülker. Daha çok başarılar elde edilebilir miydi tartışabilir ama geçmişte baktığınızda da, Efes‘in ilk kurulduğu döneme baktığınızda da Türkiye Ligi’nde kurulduktan sonra hemen şampiyon olabilmek kolay değil. Ki Avrupa’da da ligde de hegamonyası olan bir Efes dönemine de geldiği için ben Ülker’i başarılı olarak görüyorum. Talihsizliği hep Efes Pilsen ile karşılaştırılması oldu. Ülker; altyapısını yaptı, orada oyuncular yetiştirdi. Aynı zamanda değerli antrenörler, idari anlamda yöneticiler buralarda hizmet etti. Bence başarılıydı.
Selçuk Ernak: Şampiyon olamadığı senelerde de Ülker’in 1-2 sezon haricinde hep final oynadığını görüyoruz. Bence tatmin ediciydi. Çünkü Ülker takımı sıfırdan bir organizasyon yaratıp 13 senede bunu yapmış bir takım. Dediğiniz gibi yerli-yabancı çok kaliteli kadrolarla, çok kaliteli antrenörlerle oynadık. Ülker’le ilgili benim eleştirim olursa bu ülkede daha çok şampiyonluk kazanamaması değil de Avrupa’da daha ileriye gidememiş olması olurdu. Tabii ülkenin varolduğu dönem içerisinde Efes Pilsen’in prime döneminde olduğunu da unutmamak lazım. Aydın Örs önderliğinde kendi yetiştirdiği oyuncularla üst üste şampiyon olabilen, Avrupa kupası kazanmış -ki o dönemde insanların hayalini kuramadığı bir durumdu- ve daha sonra Ergin Ataman koç olduğunda ilk defa Final Four’a giderek başka bir ufuk açmış durumdaydı. Yani Ülker şampiyon olması kolay bir 13 yıllık dönemde var olmadı. Çok çetin ve rakibinin topla tüfekle Avrupa’da ses getirdiği bir dönemde var oldu. Bence gayet başarılıdır. Hem altyapıda yetiştirdiği oyuncu sayısı, altyapıda yetiştirdiği antrenörler, A Takım’da kazandığı şampiyonluklar, oynadığı finaller, kazanılan Cumhurbaşkanlığı kupaları hiç yabana atılacak başarılar değildir. Ancak dediğim gibi eleştirmek gerekirse Avrupa’da daha başarılı olması yönünde bir eleştirim olurdu.
Murat Özyer: O an içinde olduğunuzda 13 senede 4 şampiyonluk, 6 Cumhurbaşkanlığı ve 3 tane de Türkiye Kupası var. 4 şampiyonluktan daha fazlası kazanılabilirdi ancak şu an bakınca belki altyapısından gelen oyuncuları içeriye atarak hem şampiyonluk kazanıp hem de altyapısındaki çocuklarla beraber şampiyon olma becerisini de gösterebilirdi diye düşünüyorum. Fakat 13 senelik bir kulübün aşağı yukarı 3 senede bir şampiyon olmasının da kötü bir şey olduğunu düşünmüyorum. Yüksek bütçeler tabii o dönem genelde Ülker ve Efes’teydi.
Tutku Açık: Aslında şöyle: Şampiyon olmak büyük bir hikaye. 13 senede 4 şampiyonluğun 2’sinde vardım. Birinde genç oyuncuydum, diğerinde büyük katkım da oldu ama şampiyon olmak çok kolay değil. Daha fazlası olabilir miydi, elbette olurdu ama demek ki senden daha iyileri vardı. Burada tabii Efes’i de yadırgamamak lazım. Efes çok önemli yatırımlar yaptı. O zaman kulüp takımları bugünkü gibi değildi. Fakat şampiyonluk kesinlikle az değil çünkü şampiyonluğun hikayesi kolay değil. Şampiyonluk sadece yatırımla, sadece oyuncuların performansıyla, iyi bir antrenörle olmuyor. Bunların hepsi bir araya geldiği zaman olabiliyor. Bazen hepsi bir araya gelse de şans faktörü yanınızda olmadığı zaman kaybedebiliyorsunuz. Görüyoruz yani, basketbolda son dakikalarda neler olabiliyor. Tuhaf bir oyun bu.
Tolga Öngören: Tabii ki tatmin edici. Hele hele Ülker gibi yeni bir kulübün, altyapıya, A Takıma yeni yatırım yapmış bir takım için çok tatmin edici. Kolay değil yani. Şampiyonluk olmak çok zor, tekrar etmek üç kat daha zor.
Akılda kalan anlar / maçlar / olaylar
13 seneye altyapı ve A takımda neler sığmaz ki? Tanıklarımız ne anlatıyor, dinleyelim.
Çetin Yılmaz: İlk toplandığımız gün aklıma geliyor. Doğan Hakyemez ile oturup konuşmuştuk, ona ‘Yeni bir takım kuruyoruz. Bu oyuncular da bizi çok tanımıyorlar. Sen de ben de bugüne kadar oyuncuların, yöneticilerin, idarecilerin çok alıştığı gibi tipler değiliz. Biz farklıyız’ demiştim çünkü benim diktatör gibi bir disiplinim yoktu. Onlar yaşamın bana emanet ettiği insanlar; değiştirip, dönüştürüp kendimle beraber en iyi yere getirmeye çalışacağım kardeşlerimdi. O yüzden oyuncularla ilişkilerim sıcak ve rahattı ama antrenmana geldiğinde salonda sert bir komutan var zannediyorsun. Tabii bağırmam komutan gibi değil, sahadaki idman disiplini tıkır tıkır makine gibi işliyordu. Dışarıdan biri gelse ‘bunlar çok ciddi idman yapıyor, koç bunlar kırbaçla dövüyor herhalde’ diye zanneder fakat idmanın öyle bir yerinde, öyle bir espri yapıyoruz ki hep beraber kahkahaya kapılıyoruz. Sonra bir düdük çalınıyor ve herkes yeniden robotlaşıyor. Böyle bir yapı var. Bu kültürün oluşması için de bizi tanımaları lazım.
Neyse, biz takımı aldık tatile gittik. Orada herkes birbirini yakından tanıdı. Türkiye’nin iyi bir tatil köyüne gitmiştik. Tatil diye gitmiştik ama günde 2 saat idman da yaptık. Fakat orada yüzdüler, gezdiler. Çok sıcak bir ortam oldu. Bir de altyapı oyuncuları da gelmişti. O zaman derdini çözen ağabeylerini bir anda idmanda 6 tane tıraş olmuş, asker gibi giyinmiş koçlar olarak gördüler. İdman 10.32’de başlıyordu. ‘Deli mi bu adam? Niye 10.30 değil de 10.32?’ diyorlardı ama onu bilerek yapıyordum. Orada sistem ve siteme uyma sahadaki top paylaşım disiplinine kadar etki ediyordu. Oyuncular bir baktı olay çok iyi, maçları da kazanıyoruz… O zaman bu yoldan gidelim. Dışarıda kardeş, sahada disiplinli bir koç.
İlk tanıştığımız an önemliydi. Yeni bir kültür oluşturmuştuk. Bu kültürün oluşumunda Doğan Hakyemez, Coşkun Teziç (idarecimiz), Mahmut Rumani, Hakan Kutbay ve değerli masörümüz Cenk Akkaya’nın çok büyük rolü olduğunu düşünüyorum. Burada ısrarla bir şeyi vurgulamak istiyorum. Ülker grubunun kuruluşunda görünmeyen kahramanlardan bahsedeceksek eğer… Ne Coşkun’u, ne de Cenk’i atlayamayız. Kulüp ve gelenek, bu arkadaşlara çok şey borçlu.
Neyse… İlk sene şampiyonluğu finalde kaçırmıştık. O seriyi de hakem çok kötü yönetti. Normalde hiç hakem demem ama 4 tane kötü düdük vardı, akşamında uyuyamamıştım. Gece 1-2 gibiydi telefon geldi, maçın hakemi aradı. ‘Maçı seyrettim, sonunu çok kötü yönetmişim. Senden özür dilerim’ dedi. Ben de ‘Beni şu an çok rahatlattın, başka kimse rahatlatamazdı. Teşekkür ederim. Sahiden çok saygı duyulacak birisin, benim için konu kapandı’ dedim.
Bir seride de şampiyonluğu kaçırmıştık. Emin Moğulkoç, Efes ile oynarken maçı yöneten hakemdi ve kaybettik. Bizim çocuklar çok isyan ettiler. Maçı hakem nedeniyle kaybettiğimizi düşünüyorlardı. Ama bana sorsan öyle değildi. Ertesi gün eşim bana, ‘Çetin böyle olmaz, boğazda bir kafe var oraya gidelim, müzik dinleriz’ dedi. Gittik. Sonra garson geldi ve kocaman bir Efes birası getirdi. Bunu yan masadan gönderdiler dediler. Bir baktım yine Emin Moğulkoç’tu. Masasına gidip konuştuk (gülerek). O da hakem antrenör ilişkisinin sıcaklığını gösteriyor.
İlk şampiyonluğu kaçırdığımız Efes finali önemli nokta. EuroLeague’de TOP 8’e kalma maçımız önemliydi. Yunanistan şampiyonunu deplasmanda yendik. O unutamadığım bir şeydi. Olympiakos, Real Madrid gibi takımları deplasmanda farklı yenmek güzel şeylerdi.
Harun Erdenay: Oradaki maçlarda 2001 finalini unutamam. Anadolu Efes serisinde 2-0 geriye düşmüştük ki oradan çevirmiştik (Ed. notu: Harun Erdenay son 3 maçı 28.3 sayı ortalamasıyla tamamladı). Unutamam onu.
Ben odada Serdar Apaydın ile beraber kalırdım, Orhun Ene de Recep Şen ile kalırdı. İnanılmaz şakalaşmalarımız olurdu. Bir gün Milano‘dayız, uçak sisten kalkmadı. Biz 9-10 saat havaalanında perişan olduk. Sonunda da uçak İzmir’e gece 2-3 gibi indi. Sonra otele geçtik. Biz otelde Serdar Apaydın ile beraber iyi bir şekilde uyuruz diye düşündük. Sonra sabah 6.30’da telefon çaldı uyandırma servisi diye. ‘Bu ne??’ deyip kapattık. Sonra 7, 7.30’da yine aynı şekilde oldu. En sonda da 8’de kahvaltı geldi odaya. Sonradan öğrendik ki bunu Orhun Ene ile Recep Şen ayarlamış. Sonradan öğrendik tabi ama perişan olduk.
Avrupa Kupaları’nda da ilk maçı 19 sayıyla kaybedip rövanşı 21 sayıyla kazandığımız bir maç vardı. Bir de tabii o dönem EuroLeague yoktu ama Avrupa’da son 8’e kalmıştık. Barcelona ile eşlemiştik. Hatırlardığım üç etkileyici şey bunlar.
Murat Özyer: Mart ayında beklenmedik anda başantrenörlüğe gelişim bir hikayedir mesela.
Unutamayacağım bir başka şey de şu: Ergin Ataman ile birlikte oyunculara baktıktan sonra bütçemizi yapardık ve sonrasında genel menajere götürürdük. Ardından oyuncuların menajerlerini arardım. Barcelona’dan başka bir oyuncu isterken bizi oyalayınca birçok oyuncuyu kaçırmıştık. Sonrasında Ergin Ataman’a ‘listede 5. sırada da Jeff Trepagnier kaldı ama onu araştırınca da İtalya’da koçun üzerine formasını atarak yürümüş’ dedim. Ergin Ataman da bana ‘alalım’ diye cevap verdi ve aldık.
Bormio’daydık. Bir maç oynuyoruz. Orada bir Rus oyuncu, Jeff Trepagnier’e screen yaptı ve Jeff Trepagnier yere düştü. Bunun devamında sonraki hücumda Jeff Trepagnier screene öyle bir girdi ki adamın burnunu kırdı. Ardından üzerine çullandılar. Jeff Trepagnier sırtını duvara verdi ve ‘Tek tek gelin’ dedi. Her gelene de yumruk mesafesinde duruyor. Ruslar deli olduğunu anlayınca etrafını sardılar. Ergin Ataman’a ‘Biz kimi aldık’ dedim. Sonrasında Ömer Onan, ailesiyle beraber Jeff Trepagnier’i Antalya’ya seyahate götürdü. Jeff Trepagnier döndüğünde pamuk şeker gibi olmuştu. Banvit serini oynarken ben de herkesi hazır tutmak istiyorum. Ömer Onan da çok iyi oynuyordu. Jeff Trepagnier dönüp ‘hazır ol’ dedim, ‘endişelenme’ dedi. Ömer Onan’dan öğrendim bu hikayeyi.
Mesela İbrahim Kutluay ve Mirsad Türkcan da kolay idare edilecek oyuncular değillerdi ama ayrılmasına rağmen Ergin Ataman’ın dışarıdan Mirsad’la olan iletişimi… Değişik bir sezon yaşamıştım. Bunlar unutamayacağım şeyler kendi adıma. Belki düşünsem çok daha fazla anılar çıkar ama bunlar benim bir yerde bir şey anlatırken kullandığım anılardır çünkü muazzam mesajlardır. Yani eğer takımında tutkal oyuncular varsa maksimum performansı alabiliyorsun. O sene (2006) Anadolu Efes’i 4-0’la yenmiştik.
Son unutamayacağım şey de şu: şampiyonluğu yaşadık ve ertesi akşam başkanı aradım. Başkana, ‘Efes, Türk oyuncuları alıyor’ dediğimde Başkan bana, ‘Onlar gitsin hocam’ dedi sonra ben, ‘Başkanım şampiyon olduk, ana kadroyu koruyalım ve daha iyisini kuralım’ dedim. Başkan, ‘Hocam gitsinler onlar biz yarın kahvaltı edelim’ dedi ki meğerse kulüp kapanma noktasına gelmiş. Biz daha kupayı Murat Ülker’e götürmeden kulübün kapandığı mesajını aldık. Hayatında ilk defa şampiyonluk yaşıyorsun ve bir gün sonra da kulübün kapandığı mesajını alıyorsun. Değişik duygulardı.
Tutku Açık: Geriye dönüp bakmak lazım ama hep sonları hatırlıyoruz. Yani, bizim Cumhurbaşkanlığını kazandığımız, Türkiye Kupası’nı kazandığımız ve şampiyon olduğumuz sezonlar hep aklımda kaldı. Fakat 2001 sezonu… Benim daha 20’li yaşlarda olduğum sezonda birçok maça çıkmış olmam benim için çok anlamlı. Hem altyapısında yetiştiğim hem de A Takım’a çıkıp çok katkı verdiğim ve sonunda şampiyon olduğumuz bir sezondu. Tabii o Efes’le oynadığımız final serisini de hayatta unutamam. Final maçında bana taktik faul yapmışlardı. Ellerim titreyerek o atışları baskete çevirmiştim, şampiyon olmuştuk. Benim için unutulmaz maçtı.
Tolga Öngören: Ben Ülker’de çok uzun kalmadım. 2. senenin ortasında ayrıldım ama bizim için en önemli konu play-off serisinde geriden gelip Efes’le seriyi eşitlemiş olmamız olacaktır. Orada da Ahmet Cömert’te kavganın çıktığı bir maç vardı. EuroLeague’de son 8’e kalmamız güzeldi. Ülker’e ilk Türkiye Kupası’nı Ankara’da kazandırmıştık. Tek maçtan ziyade başarı anlamında Türkiye Kupası’nı kazanmış olmamış, EuroLeague’deki son 8 -ki o zaman için bu çok önemliydi – ve Efes’e karşı 3-0’dan seriyi 3-3’e getirip 7. maça götürmemizi söyleyebilirim.
Öte yandan Kerem Gönlüm’ü ve Tutku Açık’ı çok oynatmıştık. Murat Özyer ve Selçuk Ernak vardı ekibimizde. Onlar da çok yol aldılar. Türk Basketbolu’nda önemli yerlerde oynamış olan oyuncularda bizim de bir katkımız olmuştur teknik ekip olarak. Bunlar güzel şeyler. Mesela Caner Topaloğlu’nu ilk biz oynatmıştık. Fatih Solak’ı almıştık, onu oynatıyorduk. Yeni oyuncuların katılmasına, profesyonel yönde yer kazanmasına Ülker teknik ekibi çok destek oldu.
Selçuk Ernak: Müsaade ederseniz iki tane söyleyeyim. Birincisi: 2006’da Türkiye Birinci Ligi’nde Türkiye şampiyonu olmuştuk. Şahane bir kadromuz vardı. Kadro gerçekten aile ortamı olan bir kadroydu. Çok fazla beraber vakit geçiriyorduk. Bir hafta sonra kulüp kapandı. Bu unutamayacağım bir olay. Öncelikle bunu söyleyebilirim.
Diğeri ise ben ilk A Takım’a çıktığımda sevgili Tolga Öngören başantrenördü ve Murat Özyer ile ben de asistan koçtuk. İlk senemizde Ülker ilk defa Türkiye Kupası’nı kazanmıştı. Sene başında da Cumhurbaşkanlığı’nı kazanmıştık. Sene sonunda da Efes’e finali 4-3 kaybetmiştik. Bu ikisi en izin bırakan olaylar. Tabii kendi kazandığımız madalyalar, şampiyonluklar da bunlar işin mutlu kısmı ama bu ikisi kadar şok edici değildi.